Το Ινστιτούτο Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων διοργάνωσε με επιτυχία στις 23 Νοεμβρίου 2012, ημερίδα στο Γαλλικό Ινστιτούτο με κεντρικό άξονα συζήτησης το κομμάτι της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και την γεωπολιτική της σημασία στις διπλωματικές σχέσεις σε ευρωπαϊκό, αλλά και σε παγκόσμιο ενεργειακό επίπεδο.
Η συζήτηση κινήθηκε σε δύο ενότητες. Σε πρώτη φάση συζητήθηκε ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης επάνω στη σκακιέρα των διαπραγματεύσεων, ως προς την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, ενώ στη δευτερη ενότητα, το κλίμα της συζήτησης περιστράφηκε γύρω από τις μεγάλες δυνάμεις που ασκουν πιέσεις με διάφορα μέσα στην εν λόγω περιοχή.
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Γιώργος Αντωνακάκης , αφού καλωσόρισε τους ομιλητές και το κοινό που συμμετείχε στην ημερίδα, τόνισε πως η διοργάνωση του συνεδρίου με το συγκεκριμένο θέμα: «Το Ινστιτούτο Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων στοχεύει στην ενημέρωση και τον διάλογο με εξειδικευμένους πάνω στο θέμα πάντα ομιλητές. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με αφορμή τις διεθνολογικές και ενεργειακές εξελίξεις στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, την συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ, την ηγετική στάση της Τουρκίας με το δόγμα Νταβούτογλου, αλλά και την δυνατότητα της Ελλάδος να αποτελέσει σημαντικός εν γένει παράγοντας με τη στήριξη της Ε.Ε».
Στη συνέχεια παρέδωσε τη σκυτάλη στον κ. Π. Καρβούνη, Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε πως: «Αν κοπεί η τροφοδοσία ενέργειας καταρρέει κάθε πρόβλεψη και στόχος για ανάπτυξη στην Ε.Ε. Για να εξασφαλιστεί η ενέργεια πρέπει να υπάρχει καλή σχέση με όλα τα γειτονικά κράτη, ευρωπαϊκά και μη. Η Ε.Ε. πρέπει να εξασφαλίσει την ενεργειακή ποικιλότητα, ώστε να μην εξαρτάται από συγκεκριμένες χώρες».
Από την άλλη ο κ. Κ. Φίλης, Διευθυντής Ερευνών και συντονιστής του Κέντρου Ρωσίας , Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρωπης στο ΙΔΙΣ, συμπλήρωσε πως μεταξύ άλλων: «Υπάρχουν σημαντικά αποθέματα στην περιοχή για συμπληρωματική ενέργεια και όχι ανταγωνιστική διεκδίκηση. Η Ελλάδα δεν πρέπει να κινηθεί βάση αξόνων ή κατά μονάς, αλλά να διεκδικήσει το χώρο με ευρωπαϊκή ταυτότητα και αν όχι σε πρώτη φάση σίγουρα σε δεύτερη να ενσωματώσου με παραπάνω κράτη και δει αραβικά. ». Τόνισε επίσης την αναγκαιότητα η Ελλάδα να παίρνει πρωτοβουλίες για τα ενεργειακά ζητήματα της Ευρώπης.
Στην δεύτερη ενότητα της συζήτησης, την οποία συντόνιζε ο αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Σταύρος Κοντιζάς, ο κεντρικός άξονας κινήθηκε γύρω από τις δυνάμεις πιέσεων που ακούν τα κρατίδια που περιβάλλουν τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο αλλά και οι μεγάλες δυνάμεις.
Πρώτος αναφέρθηκε ο Αναπλ. καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του ΚΕΜΜΙΣ Σ. Ρούσσος, στην ταχύτατη εξέλιξη και δυναμική που έχει αναπτύξει το Τουρκικό κράτος, κάνοντας λόγο για μια Τουρκία που με ανεπτυγμένη πρωτοβουλιακή πολιτική ακόμη και στην περιφέρεια και με τη δημιουργία μιας αυτόνομης και φιλελεύθερης επιχειρηματικής ελιτ διεκδικεί την περιοχή με πολύ μεγάλη πίεση. Επίσης τόνισε την ανάπτυξη μιας πάγιας πολιτικής για τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και τον Αραβικό Κόσμο, θέλοντας να αποτελέσει την ηγετική δύναμη των ισλαμικών κρατών, δίχως να υπολογίζει τη βαθιά ρήξη της με το Ισραήλ.
Στη συνέχεια ο κ. Α. Πλατιάς, καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά, αναφέρθηκε στο πως βλέπουν οι ΗΠΑ το παιχνίδι που παίζεται στη Μ. Ανατολή και το ρόλο που διαδραματίζουν ως παγκόσμια υπερδύναμη. Χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων τόνισε πως: « οι ΗΠΑ γνωρίζοντας πως το 60% των υπολειπόμενων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκεται στη Μ. Ανατολή, προσπαθούν να αποφύγουν την δημιουργία ενός παγκόσμιου ανταγωνιστή, όπως Κίνα και Ρωσία, ενώ προσπαθούν να ελέγχουν όλο το κομμάτι των εξαγωγών στο κομμάτι της Ευρασίας. Οι ΗΠΑ εγκαθίδρυσαν στρατιωτικές βάσεις σε κράτη όπως το Ιράν με το πρόσχημα της παγκόσμιας αστάθειας που μπορεί να επιφέρει στον πλανήτη μια επικείμενη χρήση του πυρηνικού εξοπλισμού που διαθέτουν αυτά τα κράτη, αλλά και πιθανών τρομοκρατικών χτυπημάτων».
Τέλος, ο κ. Α. Τζιαμπίρης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σχέση που δένει τις χώρες Ελλάδα-Ισραήλ-Κύπρος και σχολίασε πόσο έχει αλλάξει μέσα στα τελευταία 60 χρόνια. Ο καθηγητής προσπαθώντας να σχολιάσει την αλλαγή στην εξωτερική πολιτική και τις διπλωματικές σχέσεις των τριών χωρών ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η στροφή μας προς το Ισραήλ οφείλεται στον περιορισμό της οικονομικής κυριαρχίας της χώρας μας από το 2009, όπου και ξεκίνησαν να γίνονται εμφανή τα σημάδια της οικονομικής κρίσης, η κατάρρευση της συμφωνίας με τη Ρωσία για τον αγωγό φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλά και η τουρκική οικονομία, η οποία μεγάλωνε με ταχύτατους ρυθμούς.»Το Ινστιτούτο Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων διοργάνωσε με επιτυχία στις 23 Νοεμβρίου 2012, ημερίδα στο Γαλλικό Ινστιτούτο με κεντρικό άξονα συζήτησης το κομμάτι της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και την γεωπολιτική της σημασία στις διπλωματικές σχέσεις σε ευρωπαϊκό, αλλά και σε παγκόσμιο ενεργειακό επίπεδο.
Η συζήτηση κινήθηκε σε δύο ενότητες. Σε πρώτη φάση συζητήθηκε ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης επάνω στη σκακιέρα των διαπραγματεύσεων, ως προς την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, ενώ στη δευτερη ενότητα, το κλίμα της συζήτησης περιστράφηκε γύρω από τις μεγάλες δυνάμεις που ασκουν πιέσεις με διάφορα μέσα στην εν λόγω περιοχή.
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Γιώργος Αντωνακάκης , αφού καλωσόρισε τους ομιλητές και το κοινό που συμμετείχε στην ημερίδα, τόνισε πως η διοργάνωση του συνεδρίου με το συγκεκριμένο θέμα: «Το Ινστιτούτο Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων στοχεύει στην ενημέρωση και τον διάλογο με εξειδικευμένους πάνω στο θέμα πάντα ομιλητές. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με αφορμή τις διεθνολογικές και ενεργειακές εξελίξεις στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, την συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ, την ηγετική στάση της Τουρκίας με το δόγμα Νταβούτογλου, αλλά και την δυνατότητα της Ελλάδος να αποτελέσει σημαντικός εν γένει παράγοντας με τη στήριξη της Ε.Ε».
Στη συνέχεια παρέδωσε τη σκυτάλη στον κ. Π. Καρβούνη, Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε πως: «Αν κοπεί η τροφοδοσία ενέργειας καταρρέει κάθε πρόβλεψη και στόχος για ανάπτυξη στην Ε.Ε. Για να εξασφαλιστεί η ενέργεια πρέπει να υπάρχει καλή σχέση με όλα τα γειτονικά κράτη, ευρωπαϊκά και μη. Η Ε.Ε. πρέπει να εξασφαλίσει την ενεργειακή ποικιλότητα, ώστε να μην εξαρτάται από συγκεκριμένες χώρες».
Από την άλλη ο κ. Κ. Φίλης, Διευθυντής Ερευνών και συντονιστής του Κέντρου Ρωσίας , Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρωπης στο ΙΔΙΣ, συμπλήρωσε πως μεταξύ άλλων: «Υπάρχουν σημαντικά αποθέματα στην περιοχή για συμπληρωματική ενέργεια και όχι ανταγωνιστική διεκδίκηση. Η Ελλάδα δεν πρέπει να κινηθεί βάση αξόνων ή κατά μονάς, αλλά να διεκδικήσει το χώρο με ευρωπαϊκή ταυτότητα και αν όχι σε πρώτη φάση σίγουρα σε δεύτερη να ενσωματώσου με παραπάνω κράτη και δει αραβικά. ». Τόνισε επίσης την αναγκαιότητα η Ελλάδα να παίρνει πρωτοβουλίες για τα ενεργειακά ζητήματα της Ευρώπης.
Στην δεύτερη ενότητα της συζήτησης, την οποία συντόνιζε ο αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Έρευνας και Κατάρτισης Ευρωπαϊκών Θεμάτων, Σταύρος Κοντιζάς, ο κεντρικός άξονας κινήθηκε γύρω από τις δυνάμεις πιέσεων που ακούν τα κρατίδια που περιβάλλουν τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο αλλά και οι μεγάλες δυνάμεις.
Πρώτος αναφέρθηκε ο Αναπλ. καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του ΚΕΜΜΙΣ Σ. Ρούσσος, στην ταχύτατη εξέλιξη και δυναμική που έχει αναπτύξει το Τουρκικό κράτος, κάνοντας λόγο για μια Τουρκία που με ανεπτυγμένη πρωτοβουλιακή πολιτική ακόμη και στην περιφέρεια και με τη δημιουργία μιας αυτόνομης και φιλελεύθερης επιχειρηματικής ελιτ διεκδικεί την περιοχή με πολύ μεγάλη πίεση. Επίσης τόνισε την ανάπτυξη μιας πάγιας πολιτικής για τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και τον Αραβικό Κόσμο, θέλοντας να αποτελέσει την ηγετική δύναμη των ισλαμικών κρατών, δίχως να υπολογίζει τη βαθιά ρήξη της με το Ισραήλ.
Στη συνέχεια ο κ. Α. Πλατιάς, καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά, αναφέρθηκε στο πως βλέπουν οι ΗΠΑ το παιχνίδι που παίζεται στη Μ. Ανατολή και το ρόλο που διαδραματίζουν ως παγκόσμια υπερδύναμη. Χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων τόνισε πως: « οι ΗΠΑ γνωρίζοντας πως το 60% των υπολειπόμενων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκεται στη Μ. Ανατολή, προσπαθούν να αποφύγουν την δημιουργία ενός παγκόσμιου ανταγωνιστή, όπως Κίνα και Ρωσία, ενώ προσπαθούν να ελέγχουν όλο το κομμάτι των εξαγωγών στο κομμάτι της Ευρασίας. Οι ΗΠΑ εγκαθίδρυσαν στρατιωτικές βάσεις σε κράτη όπως το Ιράν με το πρόσχημα της παγκόσμιας αστάθειας που μπορεί να επιφέρει στον πλανήτη μια επικείμενη χρήση του πυρηνικού εξοπλισμού που διαθέτουν αυτά τα κράτη, αλλά και πιθανών τρομοκρατικών χτυπημάτων».
Τέλος, ο κ. Α. Τζιαμπίρης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σχέση που δένει τις χώρες Ελλάδα-Ισραήλ-Κύπρος και σχολίασε πόσο έχει αλλάξει μέσα στα τελευταία 60 χρόνια. Ο καθηγητής προσπαθώντας να σχολιάσει την αλλαγή στην εξωτερική πολιτική και τις διπλωματικές σχέσεις των τριών χωρών ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η στροφή μας προς το Ισραήλ οφείλεται στον περιορισμό της οικονομικής κυριαρχίας της χώρας μας από το 2009, όπου και ξεκίνησαν να γίνονται εμφανή τα σημάδια της οικονομικής κρίσης, η κατάρρευση της συμφωνίας με τη Ρωσία για τον αγωγό φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλά και η τουρκική οικονομία, η οποία μεγάλωνε με ταχύτατους ρυθμούς.»L’Institut de recherche et de formation sur les affaires européennes a organisé avec réussite un Colloque tenu le 23 novembre 2012 chez l’Institut français de Grèce. La région de Sud-est Méditerranée et son rôle géopolitique dans les relations diplomatiques au niveau énergétique européen et international a constitué l’axe principal de discussion.
La discussion a été divisée en deux parties. Lors de la première partie, on a discuté le rôle de l’Union européenne aux enjeux des négociations en matière de l’exploitation des ressources naturelles de Sud-est Méditerranée ; lors de la deuxième partie, la discussion a tourné autour les grandes puissances de pression au sein de la même région.
Après avoir souhaité la bienvenue aux intervenants et au public participant au colloque, George Antonakakis, le Président de l’Institut de recherche et de formation sur les affaires européennes, a souligné que «le Colloque vise à l’information et au dialogue avec des spécialistes sur la matière en question. Il a été organisé à l’occasion de l’évolution de la situation internationale et énergétique dans la région de Sud-est Méditerranée ; de la coopération entre la Chypre et l’Israël ; de la place de leader que poursuit la Turquie à la base de la doctrine de M. Davutoğlu ainsi que du potentiel offert à la Grèce de jouer un rôle important à l’appui de l’Union européenne.»
Ensuite, George Antonakakis a passé la parole à M. Petros Karvounis, Chef de la Délégation de l’Union européenne en Grèce, qui a souligné, entre autres: «Si l’approvisionnement en énergie est mis à fin, toute prévision et ambition concernant le développement en Europe se disparaît. En vue de l’assurer, il faudra de bonnes relations avec tout pays voisin, européen et non-européen. L’Union européenne devra apporter une diversité énergétique pour qu’elle ne soit pas dépendante de certains pays».
À son tour, M. Konstantinos Filis, Directeur des Recherches et Chef du Département de Russie, Eurasie et Europe sud-orientale de l’Institut grec des Relations Internationales (IDIS) a ajouté qu’entre autres «Il y a beaucoup de ressources importants dans la région suffisant à avoir de l’énergie supplémentaire et à éviter la revendication concurrente. La Grèce ne devra pas faire des démarches sur la base des axes ou par elle-même ; elle devra demander sa part dans la région en tant que pays européen ainsi que se mettre en premier temps, ou plutôt en deuxième, avec des pays mentionnés plus haut ou avec des pays arabes». Il a aussi souligné la nécessité pour la Grèce de prendre des initiatives sur les questions énergétiques de l’Europe.
Lors de la deuxième partie, avec Stavros Kontizas, Vice-président de l’Institut de recherche et de formation sur les affaires européennes, en tant que modérateur, la discussion a tourné autour de la pression exercée par les petits pays qui entourent la Sud-est Méditerranée ainsi que les grandes puissances.
M. Sotiris Roussos, Professeur associé de Sciences politiques à l’Université de Péloponnèse et Responsable scientifique du Centre grec des études sur la Méditerranée, le Moyen Orient et l’Islam, a pris la parole le premier pour mettre en relief l’évolution très rapide de l’État turque et son potentiel. Il a parlé de la Turquie comme un pays qui demande vivement sa part dans la région à l’aide d’une politique des initiatives mise en place même au niveau régional ainsi qu’à travers la construction d’une élite commerciale autonome et libérale. Il a mis l’accent sur le développement d’une politique turque solide portant sur ses relations avec les États-Unis et le Monde arabe et visant à son rôle de leader souhaité parmi les pays islamiques ; sa rupture profonde avec l’Israël n’étant pas prise en compte.
Après, M. Athanasios Platias, Professeur et Président du Département d’études internationales et européennes de l’Université du Pirée, a fait mention de la manière dans laquelle les États-Unis se rendent compte des enjeux au Moyen Orient ainsi que de leur rôle en tant que superpuissance internationale. Il a fait ressortir que «les États-Unis, sachant que le 60% des ressources pétroliers se trouve au Moyen Orient, essaient de ne pas créer un adversaire, tel que la Chine ou la Russie, tandis qu’ils essaient de tenir sous leur contrôle toutes exportations au sein de l’Eurasie. Les États-Unis ont établi des bases militaires dans de différents pays, tels que l’Iran, sous le prétexte de l’instabilité générée au monde en cas d’utilisation des équipements nucléaires que possèdent ces pays ou même sous le prétexte d’attaques terroristes potentielles».
À la fin, M. Aristotelis Tziampiris, Professeur associé au Département d’études internationales et européennes de l’Université du Pirée, a fait référence à la relation particulière entre la Grèce, l’Israël et la Chypre et à son évolution pendant les 60 dernières années. Afin de critiquer les modifications dans la politique étrangère et les relations diplomatiques entres les trois pays, il a déclaré : «On est plutôt orientés vers l’Israël suite à la souveraineté financière restreinte de notre pays depuis 2009. C’était là quand on s’est rendu plus clairement des signes de la crise financière, de l’absence d’accord avec la Russie sur le gazoduc ainsi que de l’économie turque en croissance très rapide.».